RZECZ O ZASADACH POZNANIA LUDZKIEGO

Moim celem jest zatem próba odkrycia tych zasad, które są przyczyną pojawienia się w kilku dziedzinach filozofii tych wszystkich wątpliwości i niepewności, tych niedorzeczności i sprzeczności i to w takim natężeniu, że nawet najwięksi mędrcy uznali naszą ignorancję za nieuleczalną, przekonani, że jest ona konsekwencją naturalnej tępoty i ograniczoności naszych władz umysłowych. (...) Zwłaszcza, że istnieją powody, aby podejrzewać, że owe przeszkody i trudności, które wprawiają umysł w zakłopotanie, zagradzając mu drogę w jego dążeniu do prawdy, są nie tyle konsekwencją rzekomej tajemniczości i zawiłości przedmiotów poznania czy też naturalnej ułomności naszego rozumu, ale raczej rezultatem uporczywego trzymania się fałszywych zasad, czego można było uniknąć”.

George Berkley (1685-1753) – wielki filozof angielski, biskup Kościoła anglikańskiego, przedstawiciel kierunku filozoficznego zwanego idealizmem subiektywnym. Swe zasadnicze poglądy zawarł w Traktacie o zasadach ludzkiego poznania, jednym z najważniejszych i najbardziej kontrowersyjnych dzieł brytyjskiego empiryzmu i filozofii w ogóle. Berkley, wbrew zdrowemu rozsądkowi, utrzymuje w Traktacie, że nie istnieje żaden świat zewnętrzny, a właściwym przedmiotem naszego poznania są wyłącznie nasze idee. Istnieje tylko to, co jest przedmiotem poznania, a więc istnieć to być postrzeganym, esse = percipi. Czy zatem świat przestaje istnieć, za każdym razem, kiedy przestajemy go postrzegać? Na to pytanie Berkley ma dobrze przygotowaną i klarowną odpowiedź.