Nasi podróżując z wrogiem

Autorzy, Efraim Juroff i Ruta Vanagaite, opisują swoją podróż po Litwie w poszukiwaniu żyjących świadków masowych egzekucji na ludności żydowskiej w latach 1941–1944. W żadnym innym kraju zbrodnie nazistowskie nie były dokonywane na taką skalę. Zamordowano ponad 90 procent z przeszło 200 tysięcy litewskich Żydów. Niemcom aktywnego wsparcia udzielali kolaboranci ze specjalnej litewskiej formacji wojskowej, kierowanej przez Hauptscharfuehrera SS Martina Weissa.

„Nasi” byli tymi, którzy zabijali, i tymi, których zabijano. Te świadectwa mną wstrząsnęły, to w ogóle było szokujące doświadczenie. Pomyślałam, że mieszkańcy Litwy muszą o tym wiedzieć. Muszą wiedzieć, dlaczego Litwini zabijali, wiedzieć, że zabójcami byli całkowicie normalni, zwykli ludzie. Jedni i drudzy byli „nasi”. Ofiary, i oprawcy. Nie możemy wyrzec się ani jednych, ani drugich – tłumaczy tytuł swej książki autorka. – To historia o zabójcach i zabitych. O Litwinach i Żydach. O tym, co się stało przed 75 laty na naszej litewskiej ziemi, na której wciąż jest bardzo dużo antysemityzmu. Chociaż Żydów praktycznie już nie ma, nienawiść pozostała. Nawet motywy zostały te same: że Żydzi to komuniści i wrogowie. Do dziś padają te same argumenty.