MURY HEBRONU

Wszyscy znamy takie słowa jak cela, więzienie czy areszt, ale rzadko się zastanawiamy nad tym, jak wygląda życie po drugiej stronie krat – i czujemy się z tym dobrze, bo najczęściej uważamy, że przecież trafiają tam tylko tacy, co na to zasłużyli. Takie książki, jak „Mury Hebronu” mogą nieco zmącić nasze dobre samopoczucie, gdyż pokazują z okrutnym realizmem więzienną rzeczywistość. I nie chodzi tu tylko o przejęcie się losem tych, którzy trafili do więzienia w wyniku sądowych pomyłek, lecz po tej lekturze grozi nam, że zaczniemy się zastanawiać, czy w ogóle można zaakceptować przedstawione przez Stasiuka sposoby traktowania więźniów, którzy wprawdzie nie rokują nadziei na resocjalizację, ale w sumie nie są aż tak groźni – często to tylko jacyś drobni naciągacze czy nieudolni włamywacze. Wszak więzienna codzienność potrafiła złamać w końcu nie tylko życiowe ciamajdy, ale i niejednego „twardziela”. Świat przedstawiony w „Murach Hebronu” niewiele ma wspólnego ze szczytnymi zasadami zapisanymi w kodeksach postępowania karnego czy karnym wykonawczym – zamiast domniemania niewinności i poszanowania godności oraz praw uwięzionego mamy opisy wymyślnego wymuszania zeznań, znęcania się klawiszów nad więźniami oraz subkultury więziennej, w której akty przemocy są na porządku dziennym. Stasiuk w różny sposób stara się oddać realia i grozę życia za kratami – obok zapisu myśli przepływających przez głowę więźnia w otwierającym tom opowiadaniu „***”, w kolejnych kilku otrzymujemy krótkie scenki, w których ukazuje takie elementy więziennej doli, jak bójki więźniów, komunikowanie się miedzy celami czy smutny los cwela, natomiast w „Opowieści jednej nocy” możemy poznać dzieje weterana systemu penitencjarnego, zaprezentowane w formie jego gawędy. I właśnie ta świetnie napisana historia drobnego włamywacza, który na wolności nie stronił od alkoholu i kobiet, zaś w celi żył zgodnie z zasadami grypsujących, to największy atut tego zbioru opowiadań, gdyż zarówno dzięki walorom fabularnym, jak i udanym zabiegom stylistyczno-językowym wyróżnia ono „Mury Hebronu” spośród innych przykładów prozy więziennej. Dzięki tej książce można w bezpieczny sposób poznać wprawdzie literacką, ale opartą na rzetelnej obserwacji, wizję świata za kratami, gdyż nikomu nie życzyłbym zapoznania się z nim w bezpośredni sposób – przecież przypadek Stasiuka, któremu skazanie za dezercję zapewne przyspieszyło pisarską karierę, to tylko wyjątek od zasady, że więzienie łamie na zawsze ludzkie życie.