GWAŁT NA MELPOMENIE

Poeta, satyryk, publicysta, dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny. Urodzony 15 listopada 1895 w Warszawie, zmarł 4 lipca 1976 tamże.
Ukończył warszawską Szkołę Sztuk Pięknych (1917), w latach 1916-1918 wystawiał swoje prace na kilku wystawach zbiorowych i indywidualnych. Współpracował z tygodnikiem satyrycznym "Sowizdrzał" (1913-1919) i z miesięcznikiem "Pro arte" (1919). Był współzałożycielem kabaretu Pikador (1918), współtwórcą grupy poetyckiej Skamander (1919), współpracował z pismem "Skamander" (1920-1928, 1935-1939), "Zdrojem" (1919), "Kurierem Polskim" (1920-1923, redagował tam m.in. dział "Sztuka"). Od 1924 współpracował z "Wiadomościami Literackim", gdzie prowadził dział recenzji teatralnych (1924-1939), stały felieton ("Kronika tygodniowa" 1927-1939), żartobliwe recenzje grafomańskich tomików poetyckich ("Książki najgorsze" 1924-1925). Tworzył teksty kabaretowe dla teatrów Czarny Kot (1918), Qui pro quo (od 1919), Stańczyk (1922-1925), Perskie Oko (od 1925), Banda (1931-1932), Cyrulik Warszawski (od 1935), Ali Baba (1939), Tip Top (1939) oraz rosyjskiego Niebieskiego Ptaka (1924). W latach 1926-1934 współpracował z tygodnikiem satyrycznym "Cyrulik Warszawski". Podróżował m.in. na Bliski Wschód (1923), do Brazylii (1924) i wielokrotnie do Wielkiej Brytanii. Był członkiem ZZLP (Związku Zawodowego Literatów Polskich - od 1928) i Polskiego PEN Clubu, współpracował z działem rozrywkowym Polskiego Radia.
Podczas wojny w latach 1939-40 przebywał w Paryżu, a później w Londynie. Współpracował z "Polską Walczącą" (1940) i "Wiadomościami Polskimi" (do1941, kiedy zerwał współpracę na skutek różnicy zdań co do sojuszu Polski z ZSRR - Słonimski uważał, iż jest on taktycznie konieczny). W latach 1942-1946 redagował wraz z Estreicherem miesięcznik "Nowa Polska", kierował sekcją literatury UNESCO (1946-1948), w 1948 wziął udział w Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu i podpisał przyjętą tam rezolucję. W latach 1949-1951 był dyrektorem podlegającego władzom krajowym Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, w 1951 powrócił na stałe do Polski.
Drukował artykuły, wiersze i felietony w "Nowej Kulturze" (1950-1962), "Świecie" (1951-1961), "Szpilkach" (1953-1973), "Przeglądzie kulturalnym" (1955-1961) i w "Tygodniku Powszechnym"n(od 1970). Był członkiem zarządu Polskiego PEN Clubu (od 1955), prezesem ZLP (1956-1959), brał udział w pracach UNESCO. Uczestniczył w dyskusjach Klubu Krzywego Koła (1955-1962), był wiceprezesem Rady Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki (1958-1959). W następnych latach uczestniczył w wielu akcjach opozycji demokratycznej - w marcu 1964 był inicjatorem, autorem i (wraz z Janem Józefem Lipskim) głównym organizatorem tzw. Listu 34 - pierwszego zbiorowego protestu środowisk intelektualnych przeciwko polityce kulturalnej partii i państwa. Krytykował władze w związku z wydarzeniami 1968 roku, podpisał "Memoriał 59" i "List 14" w proteście przeciw planowanym zmianom w konstytucji PRL (1975).
Był laureatem Nagrody Państwowej I stopnia (1955), nagrody literackiej m.st. Warszawy (1956), nagrody Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1965).
Jego pierwsze utwory można podzielić na dwie grupy - parnasistowskie, o kunsztownej budowie, ograniczające się w swojej wymowie do tematu sztuki i problemu artysty (wiersze z tomów SONETY i HARMONIE) oraz ekspresjonistyczne, aktywistyczno-pacyfistyczne (w tomie CZARNA WIOSNA, skonfiskowanym ze względów cenzuralnych, a później we fragmentach przedrukowanym w następnych tomach). Wiersze drugiego rodzaju (Jerzy Kwiatkowski nazywa je czarnymi dytyrambami) pisywał Słonimski do końca lat dwudziestych, a jednym z ostatnich był osobno wydany poemat OKO ZA OKO (1928). Inne tomy poetyckie wydane w latach dwudziestych przeniknięte są duchem stylizacji, w którym największą rolę odgrywa poezja romantyczna. Tom OKNO BEZ KRAT (1935) to wyraz załamania wielu optymistycznych przeświadczeń wierzącego w postęp racjonalisty. Podczas wojny wielką popularność wśród Polaków na całym świecie osiągnął napisany w 1940 wiersz ALARM.
Istotną dziedziną działalności Słonimskiego była publicystyka, która przysparzała mu wiele popularności, a także prowokowała liczne napaści polemiczne (zwłaszcza z kręgów prawicowych i nacjonalistycznych). Jako felietonista (zwłaszcza autor "Kronik tygodniowych" w "Wiadomościach Literackich", za których patrona obrał sobie Prusa) był wyrazicielem poglądów liberalnej inteligencji, racjonalistą i sceptykiem, zwalczał uprzedzenia rasowe i narodowe, szczególnie ostro występował przeciwko ekspansji faszyzmu. Mistrzowsko władał bronią zjadliwego dowcipu i szyderstwa. Powojenna publicystyka Słonimskiego, drukowana na łamach "Szpilek" i "Tygodnika Powszechnego" koncentrowała się na walce z postawami konformistycznymi, snobistycznymi, z przejawami ekstremizmu formalnego awangardy artystycznej. Był twórcą alegoryczno-ekspresjonistycznego dramatu WIEŻA BABEL (wystawionego w 1927 przez Leona Schillera) oraz trzech komedii - MURZYNA WARSZAWSKIEGO (wystawionej 1928), gdzie wykpił zjawisko snobizmu, wysuwając na pierwszy plan problematykę asymilacji oraz LEKARZA BEZDOMNEGO i bardzo popularnej RODZINY, w których prowadził, podobnie jak w publicystyce, kampanię antytotalitarną.
Podobne przesłanie zawarł również w dwóch powieściach science fiction TORPEDA CZASU (1924) i DWA KOŃCE ŚWIATA (1937), inspirowanych twórczością H.G. Wellsa, którego bardzo cenił. Korzystając z właściwych temu gatunkowi prozy atrybutów, pokazywał groźne skutki militaryzmu i postępujących totalitaryzmów.
Wraz z innymi skamandrytami pisywał teksty szopek politycznych, jako humorysta uprawiał z powodzeniem kalambur, parodię i pure nonsens (wybór z Julianem Tuwimem W OPARACH ABSURDU 1958). We WSPOMNIENIACH WARSZAWSKICH i ALFABECIE WSPOMNIEŃ nakreślił pełen sentymentu i humoru obraz dawnej Warszawy.