MORDERSTWO W HOTELU INTERCONTINENTAL. POWRÓT STAREGO WARANA. INNE MIASTO

 Pierwsza w Polsce książka "czeskiego Borgesa", za to zawierająca aż trzy formy wypowiedzi, w których Ajvaz okazał się mistrzem: tom wierszy, zbiór opowiadań i powieść. "Morderstwo w hotelu Intercontinental" zaciekawia już swoim tytułem, zwyczajnym, a nawet banalnym w wypadku powieści kryminalnej, lecz osobliwym i intrygującym na okładce tomu wierszy. W tytule tym można widzieć żart, niejasną metaforę albo element gry z czytelnikiem, który na próżno będzie na kartach książki szukał zabójcy, detektywa czy praskiego hotelu. Wiersze z debiutanckiego zbioru można nazwać poezją prozaika, gdyż oczarowują niezwykłymi pomysłami fabularnymi, Ajvaz opiera się w nich na anegdocie, opowiada pewne historie. Większość utworów osadzona jest w realiach praskich, ale w tej zwyczajnej, na ogół dobrze znanej rodakom autora scenerii dzieją się rzeczy zgoła niezwykłe. W "Powrocie starego warana" dominuje nieskrępowana żadnymi pętami, ale wystrzegająca się tanich i banalnych efektów, wyobraźnia pisarska. I znów wszystko osadzone jest w praskich i podpraskich realiach. Rozbuchana wyobraźnia Ajvaza tworzy na przestrzeni od jednej do dziesięciu stron coraz to nowe zaskakujące fabuły, bardzo wciągające zaintrygowanego czytelnika. Już w pierwszym utworze "Morderstwa w hotelu Intercontinental" czytamy: "Czasem w antykwariacie znajdujemy książkę, pisana dziwnymi znakami, przypominającymi pajączki." Do tego pomysłu pisarz powraca w "Innym mieście". W antykwariacie narrator znajduje książkę, której litery nie są literami żadnego ze znanych na Ziemi alfabetów. W ten sposób zaczyna się poszukiwanie śladów "innego miasta", które zresztą nie znajduje się gdzieś "za górami, za lasami", tylko obok. Inna rzeczywistość zaczyna się już w ciemnych kątach mieszkań, w głębi szaf, wypełza w nocy na ulice i place, opanowuje budynki. Wpuszcza w nasz świat czułki w postaci dziwnych książek, ale i dziwnych tramwajów. Większość ludzi jednak nie zwraca uwagi na jej ślady, nie rzuca spojrzeń poza wąski krąg światła, nie wsłuchuje się w tajemnicze szumy i szelesty...